‘Strak tegen de plavuizenvloeren stofferen was een uitdagende precisieklus’
Zodra we Voorst naderen, doemt de karakteristieke slanke torenspits van de Protestantse Dorpskerk al op in de verte. Het kerkgebouw dateert uit de 15e eeuw, de kerktoren uit de 12e. Maar de geschiedenis gaat nog verder terug want in de 9e of 10e eeuw was er al sprake van een kerkgebouw in Voorst. Na een eerdere renovatie in de jaren ’80 was de kerk toe aan een ingrijpende opknapbeurt. Het resultaat hiervan bekijken we in gezelschap van architect Rob Ilbrink van COURAGE en Robert-Jan Alting, directeur-eigenaar van Festas Project- en Woningstoffering. Technisch-commercieel adviseur Wim de Pee is er namens Forbo Eurocol en we zullen ook nog koster Herbert Hofmeijer te spreken krijgen.
Historische waarde
Rob vertelt ons alle ins en outs van de ingrijpende renovatie. Al bij binnenkomst viel ons op dat - ondanks alle technische verbeteringen, verfraaiingen en herinrichting - de historische uitstraling van de kerk goed behouden is gebleven. ‘Dat was ook een van de grootste uitdagingen’, zegt Rob, ‘behoud van de historische waarde. We hebben dan ook veel overleg gehad met het kerkbestuur, gemeente Voorst, de monumentencommissie en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE). Neem bijvoorbeeld de doophekken waarmee de tafels en stoelen achter in de kerk nu zijn afgescheiden. Die stonden oorspronkelijk midden in de kerk als dooptuin rond de preekstoel. Gemeente Voorst wilde ze per se behouden vanwege hun historische waarde, maar de dominee wilde er juist graag van af.’
Verplaatsbare doophekken
‘Ook wij waren niet blij met die hekken, vervolgt Rob, ‘omdat ze in de oorspronkelijke opstelling de mooie zichtlijnen in de kerk hinderlijk onderbraken. Uiteindelijk vonden we elkaar in een voor iedereen acceptabele oplossing. De doophekken bleven, maar we maakten ze verplaatsbaar met een stalen onderframe waar wielen ingestoken kunnen worden. Zo kan de ruimte steeds flexibel worden ingedeeld, afhankelijk van het gebruik van de kerk. Iedereen blij, want het is echt een multifunctioneel kerkgebouw geworden. Er worden groot- en kleinschalige kerkdiensten gehouden, trouwerijen, doopfeesten en uitvaarten, maar ook exposities, concerten, voorstellingen en diners. De kerk is echt het hart van deze gemeenschap.’
Kerkbanken hergebruikt
Rob wijst op andere grote wijzigingen. ‘De kerkbanken gingen eruit en hier kwamen moderne, comfortabele stoelen voor in de plaats. Ook het binnenklimaat hebben we ingrijpend verbeterd. Net als in de meeste oude kerken, was het hier ’s winters steenkoud. We hebben een verwarmingssysteem aangelegd met warmtepompen, dat naar behoeven kan worden bijverwarmd met straalkachels. De oorspronkelijke houten kerkvloer lag op zand. In de zones naast de plavuizenvloeren en -paden werd beton gestort op isolatieplaten en hierop kwam een zand-cementdekvloer met vloerverwarming. De eikenhouten kerkbanken hebben we hergebruikt. In een zijbeuk hebben we de bediening van de licht-, audio- en videoapparatuur in enkele banken ondergebracht, maar het meest in het oog springend zijn de nieuwe functieblokken die we van de banken hebben gemaakt.’
Vouwwand
Op deze blokken zien we brede en smalle planken, netjes geschaafd en geschuurd. De brede komen van de kerkbankzittingen, de smalle van de rugleuningen. De functieblokken hebben hierdoor een speelse uitstraling en ze verstoren de ruimte niet. Rob: ‘Dat was ook het basisidee achter deze renovatie: rust en structuur in de kerk creëren, met behoud van de historische uitstraling. Er was ook behoefte aan opslagruimte voor meubilair, want voorheen stonden stoelen in het zicht opgestapeld in een hoek van de kerk. Ook ontbrak een toilet en voor het zetten van een pot koffie of thee was er slechts een eenvoudig fonteintje. Naast opbergruimte bieden de functieblokken plaats aan een standaard toilet en een invalidentoilet. Voor de uitgifte van koffie, thee, etc. is er nu een pantry, die je met een vouwwand eenvoudig kunt openen en sluiten.’
Verzonken grafzerk
Voordat we verder praten met Robert-Jan Alting en Wim de Pee, toont Rob ons nog een bijzondere blikvanger in de kerkvloer van het koor. Een in de vloer verzonken en verlichte grafzerk, afgedekt met een glasplaat waarover je kunt lopen. ‘Deze grafzerk stak oorspronkelijk een stuk boven de bestaande vloer uit. We hebben de nieuwe vloer op de gewenste hoogte laten aanbrengen, waarop de mannen van Festas de Bolon-vloerbedekking naadloos hebben aangesloten. Bezoekers die er tijdens een dienst of andere bijeenkomst omheen zitten, hebben er zo prachtig zicht op.’ Tot slot wijst Rob nog op de sfeervolle verlichting in de kerk waarvoor COURAGE het lichtplan ontwierp en op het houten plafond, dat in dezelfde zandkleur werd geschilderd als de randen van het gewelfde plafond in de zijbeuken. Koster Herbert Hofmeijer zal ons daar later nog meer over vertellen.
Precisieklus
Wat was voor de mannen van Festas de grootste uitdaging? ‘Omdat wij op nieuw gestorte betonvloeren met vloerverwarming in zand-cement werkten, was het installeren van de Bolon-vloerbedekking voor ons vergelijkbaar met een nieuwbouwproject’, legt Robert-Jan uit. ‘Uiteraard moesten we wel een vochtscherm aanbrengen omdat ook de nieuwe betonvloeren op zand liggen.’ ‘Voor dat vochtscherm is de 026 Euroblock Multi gebruikt’, vult Wim aan. ‘Daarna heeft Festas de vloer geëgaliseerd met 924 Europlan Hybrid en de Bolon-vloerbedekking is verlijmd met de 640 Eurostar Special.’ Omwille van de historische uitstraling van de kerk werd de vloerbedekking strak tegen de plavuizenvloeren gelegd, dus zonder profielen of kit. ‘Dit betekende voor onze stoffeerders een uitdagende precisieklus, maar dat kun je wel aan hen overlaten’, zegt Robert-Jan. Wim: ‘Omdat de ondervloer van de kerk licht omhoog loopt (zie ook verderop in het verhaal), kwam er heel wat vakmanschap bij kijken om de nieuwe vloer op het juiste niveau te krijgen met de egalisatie en de aansluiting van de Bolon-vloerbedekking op de bestaande keramische tegelvloer. Het ligt er overal mooi strak in en precies op de gewenste hoogte.’
Prachtige ambiance
Vlak voor ons vertrek spreken we koster Herbert Hofmeijer nog even, die als beheerder van het kerkgebouw de renovatie van dichtbij meemaakte. Hij heeft ook nog enkele wetenswaardigheden voor ons in petto. Zo leren we dat kerken in deze regio meestal in oost-westrichting zijn gebouwd. ‘Dat heeft te maken met de zon’, legt hij uit. ‘Als je deze kerk binnenloopt, voel je dat de vloer oploopt. Dat werd bewust zo gedaan, want zo rond Pinksteren loop je dan op naar het licht.’ Herbert vindt de renovatie bijzonder geslaagd maar haalt nog wel wat hobbels aan. ‘Bijvoorbeeld met de zandkleur van het plafond’, zegt hij. ‘Afstemming met de gemeente zorgde voor de nodige vertraging en ook het vinden van de juiste zandkleur bleek niet eenvoudig. Dat leverde dus de nodige discussies op maar uiteindelijk is alles goedgekomen. Volgende week verplaatsen we voor de eerste keer de doophekken. Voor ons 74ste kerstconcert, voor het eerst in deze prachtige ambiance.’