CO2-neutraal: een bewuste keuze
Mark Bauer, Environmental Specialist bij Forbo Flooring Systems
Maart 2019
You are viewing a preview version of this page.
Click here to exit preview.
CO2-neutraal: een bewuste keuze
Nu er maar langzaam vooruitgang wordt geboekt met het klimaatakkoord van Parijs, legt Mark Bauer, milieuspecialist bij Forbo Flooring Systems, uit waarom we allemaal zouden moeten streven naar een bewuste keuze bij het kiezen van bouw- en interieurproducten - en waarom we het verschil tussen koolstofcompensatie en koolstofneutrale productie nader moeten bekijken.
Elk jaar zien we over de hele wereld meer en meer extreme weersomstandigheden, die nog worden versterkt door de effecten van de opwarming van de aarde. In 2018 alleen al waren we getuige van hittegolven op het noordelijk halfrond, ongekende bosbranden in Zweden, dodelijke bosbranden in de VS, ernstige overstromingen in India en tyfonen in Zuidoost-Azië. Dichter bij huis kende het Verenigd Koninkrijk zowel droogte als plotselinge overstromingen veroorzaakt door stortregens - en terwijl velen genoten van de lange, hete zomer, zijn deze weersextremen in feite grimmige waarschuwingen voor de toenemende effecten van de opwarming van de aarde.
Het lijdt weinig twijfel dat als we op de huidige weg voortgaan, de wereld zal veranderen - en niet ten goede. De Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) van de VN heeft onlangs de ontnuchterende waarschuwing afgegeven dat we slechts 12 jaar de tijd hebben om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 1,5°C boven de temperatuur van vóór het industriële tijdperk (we zitten momenteel 1°C boven dit niveau). Hoewel dit misschien niet veel lijkt, kan een stijging van slechts een halve graad boven dit cijfer catastrofale gevolgen hebben voor ecosystemen en gemeenschappen over de hele wereld; het risico van droogte, overstromingen, stijging van de zeespiegel, extreme hitte en armoede voor honderden miljoenen mensen neemt aanzienlijk toe.
Het is een beangstigend vooruitzicht dat serieuze aandacht verdient en dat zowel van de fabrikanten als van de consumenten de toezegging vraagt om bewuster te kiezen voor de producten die we maken, gebruiken en kopen. Bovendien moeten fabrikanten er alles aan doen om klanten in staat te stellen verantwoorde keuzes te maken.
Eén manier om dit te doen, die de laatste jaren steeds populairder is geworden, is door gebruik te maken van koolstofcompensatieprogramma's. Deze programma's zijn erop gericht de koolstofuitstoot van individuele personen of organisaties te verminderen door te investeren in milieuprojecten over de hele wereld om de totale koolstofvoetafdruk te compenseren.
In het verleden werd dit bereikt door bomen te planten om de uitstoot te absorberen, maar veel CO2-compensatiebedrijven bieden nu de mogelijkheid om te investeren in een veel breder scala van projecten; van hernieuwbare energietechnologieën en initiatieven om methaangas op te vangen, tot programma's die schoon water en efficiëntere kooktoestellen leveren aan gemeenschappen in ontwikkelingslanden. Dit soort projecten is zo opgezet dat ze een snellere en duurzamere koolstofbesparing opleveren dan de aanplant van bomen, en bovendien aanzienlijke sociale voordelen opleveren voor de gemeenschappen waar ze actief zijn.
CO2-compensatie is echter niet zonder kritiek - en sommigen van hen zijn zelfs zeer uitgesproken. In The Guardian publiceerde journalist George Monbiot meer dan tien jaar geleden een vernietigende veroordeling van het concept, dat toen nog relatief nieuw was. Hij vergeleek het met de 15e eeuwse praktijk van 'betalen voor je zonden', waarbij moordenaars en andere misdadigers absolutie konden krijgen door financiële donaties aan de kerk te doen.
In de daaropvolgende jaren is keer op keer soortgelijke kritiek geuit op koolstofcompensatie: dat het concept mensen in staat stelt hun schadelijke praktijken voort te zetten, zonder de fundamentele problemen aan te pakken die moeten worden opgelost om een blijvende verandering te bewerkstelligen.
De felste critici beweren dat koolstofcompensatie niet veel meer doet dan het schuldige geweten sussen, terwijl de hulpbronnen worden opgebruikt en de emissies worden uitgestoten in hetzelfde onverzadigbare hebzuchtige en niet-duurzame tempo als voorheen.
Voorstanders van koolstofcompensatie weerleggen dergelijke beweringen echter en houden vol dat de meeste individuen en organisaties deze optie gebruiken als onderdeel van een algemene milieustrategie, die waar mogelijk het reduceren van emissies aan de bron omvat. Hoe dan ook, het is duidelijk dat het minimaliseren van de milieueffecten in alle stadia van het productieproces de meest effectieve manier is om de koolstofvoetafdruk te verkleinen van de goederen en materialen die we allemaal gebruiken - en dit is waar koolstofneutrale productie zijn kracht heeft.
Koolstofneutraliteit - of het hebben van een netto nul koolstofvoetafdruk - betekent dat de koolstof die tijdens het fabricageproces wordt geproduceerd met een vergelijkbare hoeveelheid wordt vastgelegd, wat resulteert in een algehele neutrale balans. Een goed voorbeeld hiervan in de vloerbedekkingsindustrie is de productie van sommige linoleum vloerbedekkingen, die een uiterst duurzame keuze zijn.
Linoleum wordt gemaakt van natuurlijke hernieuwbare materialen die kunnen worden geoogst uit eenjarige gewassen, zoals vlas en jute, of verkregen als gerecycled hout uit gecontroleerde bosbouwplantages. Linoleum wordt gemaakt van ingrediënten als lijnolie, dennenhars, houtmeel, kalksteen en jute. Het is mogelijk om linoleum te produceren als een echt koolstofneutraal product in de cradle to gate-fasen van de levenscyclus van het product zonder de noodzaak van koolstofcompensatie, omdat de natuurlijke materialen zulke hoge niveaus van CO2 absorberen, terwijl het productieproces zelf relatief weinig energie vereist.
Dit is goed nieuws voor bestekschrijvers die de koolstofvoetafdruk van hun projecten willen verkleinen, maar het is belangrijk dat zij er zeker van zijn dat de door hen gekozen leverancier de geldigheid van alle milieuclaims kan aantonen. Een manier om dit te doen is op zoek te gaan naar fabrikanten die worden ondersteund door een onafhankelijke Environmental Product Declaration (EPD).
Dit onafhankelijk geverifieerde en geregistreerde document communiceert transparante en vergelijkbare informatie over de milieu-impact van een product gedurende zijn levenscyclus. Bovendien gaan sommige fabrikanten - waaronder Forbo - verder dan de eisen van de PCR (Product Category Rules) die worden gevolgd bij het opstellen van een EPD, door ook de effecten op de menselijke gezondheid en de ecotoxiciteit te verklaren.
Het kiezen van producten die op deze manier zijn vervaardigd, is de eenvoudigste manier om de koolstofvoetafdruk van een project te verminderen. Als bijvoorbeeld een geschikt linoleumproduct met volledige EPD-ondersteuning wordt gebruikt voor een project van 10.000 m², kan dat een besparing van 66.200 kg CO2 opleveren in vergelijking met een PVC-vinylvloer.
Het valt niet te ontkennen dat het beperken van de klimaatverandering een enorme uitdaging is, maar de gevolgen van het niet aanpakken van dit probleem zijn inderdaad ernstig. Door bewust te kiezen voor de producten en materialen die we thuis en op het werk gebruiken, komen we al een heel eind in de richting van dit doel en werken met een verantwoorde fabrikant is een van de belangrijkste manieren om dit te bereiken.